Κοντά στο ερειπωμένο χωριό Ζεματά, στην περιοχή Θάνος, περίπου 4 χιλιόμετρα από τη Μύρινα, βρίσκεται η Παναγιά Κακαβιώτισσα, ένα εξωκκλήσι, χτισμένο στο δυσπρόσιτο βουνό Κάκαβος.
Πρόκειται για ένα εκκλησάκι δίχως σκεπή, χτισμένο σε μια σπηλιά στην κορυφή του βουνού, μέσα στα επιβλητικά βράχια, που αποτελεί μοναδική περίπτωση παγκοσμίως!
Το έθιμο ορίζει ότι την Τρίτη μετά το Πάσχα, πραγματοποιείται λειτουργία και μεταφέρεται η εικόνα της Παναγιάς Κακαβιώτισσας, στο εξωκκλήσι.
Η εικόνα αποτελεί κληροδότημα του τελευταίου μοναχού του μετοχίου σε κάποιον βοσκό, οι απόγονοι του οποίο σήμερα την φυλούν και την πηγαίνουν κάθε Λαμπροτρίτη για λειτουργία.
Ιστορία
O ναϊσκος χτίστηκε το 1305, όταν ασκητές προσήλθαν στην περιοχή, έτσι ώστε να δοξάσουν την Παναγία. Όταν αυτοί απεβίωσαν, έμεινε ένας τελευταίος μοναχός, ο οποίος αποφάσισε να αναχωρήσει για το Άγιο Όρος, με την παράδοση να λέει ότι έπλευσε με το ράσο του ως εκεί.
Ο μοναχός αυτός έδωσε την εικόνα της Παναγίας, το «Ρόδον το αμάραντον», σε έναν βοσκό της οικογένειας Μουμτζή, από τον Κοντιά και του ζήτησε να λειτουργεί το εκκλησάκι κάθε Τρίτη του Πάσχα, μαζί με την εικόνα, παράδοση που διατηρείται έως τις μέρες μας.
Η εκκλησία, που ανήκει στην ιδιοκτησία της Μονής της Μεγίστης Λαύρας, αποτελεί αγιορείτικο μετόχι της Λήμνου, που είναι γνωστό μεταξύ άλλων, για το καταφύγιο που πρόσφερε στους μοναχούς από τον Άγιο Ευστράτιο, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
Μέχρι και σήμερα, σε μια διπλανή σπηλιά, άνθρωποι προσέρχονται για προσευχή και κατάνυξη, αφού η απομόνωση που προσφέρει το μέρος, είναι ιδανική για αυτό τον σκοπό.
